Hoe Beckenbauer de hersenen, de moed en de visie van Bayern München werd

Het is donderdag 22 mei 2008, in de vroege uurtjes van de ochtend, in de VIP-ruimte van het Loezjniki-stadion in Moskou, kort nadat Manchester United de UEFA Champions League na strafschoppen heeft gewonnen. Ik sta hier met het laatste exemplaar vanKampioenenMet het tijdschrift in mijn hand probeerde ik moed te verzamelen en Franz Beckenbauer, die aan een tafeltje naast me in een diep gesprek verwikkeld was, te vragen of hij de cover wilde signeren.

Na een paar minuten valt er een stilte en ik grijp het moment aan, verontschuldig me voor de onderbreking en vraag Beckenbauers handtekening. "Natuurlijk," knikt hij, terwijl hij de aangeboden pen en het tijdschrift hoffelijk aanneemt. Terwijl hij signeert, vraag ik hem wat hij van de wedstrijd vond. Hij pauzeert even en knijpt dan met zijn rechterhand in de lucht om de kleine marge van de overwinning van United te benadrukken.

Destijds leek het gebaar gewoon een wonderbaarlijk bondig staaltje van commentaar. Later besefte ik dat Beckenbauer een groot deel van zijn carrière in die marge had doorgebracht.

De vlag van een grensrechter had zijn hoop op het winnen van het WK in Wembley in 1966 de grond in geboord. Vier jaar later, hoewel hij nog steeds op het veld stond met zijn ontwrichte arm in een mitella, verloor West-Duitsland de beste halve finale van het WK aller tijden nog steeds met één op zeven doelpunten verschil van Italië.

Tegenwoordig zou zoiets nooit meer gebeuren, maar de beroemde foto van hem met zijn arm over zijn borst gebonden – hij had zijn sleutelbeen gebroken – is het iconische bewijs dat er bij Beckenbauer lef achter de elegantie schuilging.

Zelfs in 1974, het jaar waarin hij de Europacup en het WK won, waren Beckenbauers successen allesbehalve routineus. Tegen Atlético Madrid was Bayern een minuut van de nederlaag verwijderd voordat Georg Schwarzenbeck de gelijkmaker scoorde – waarmee hij een replay op gang bracht die de Roten met 4-0 wonnen.

In de WK-finale was Beckenbauers team amper twintig minuten in de wedstrijd toen een penalty van Johan Neeskens Oranje op voorsprong zette. Iets meer klinische focus van de Nederlanders had de wedstrijd kunnen beslissen, voordat Paul Breitner in de 25e minuut de gelijkmaker scoorde. Zelfs als trainer was zijn WK-zege van 1990 grotendeels te danken aan de onhandigheid van Engeland vanaf de penaltystip in Turijn.

De wisselvalligheden van het lot hebben veel voetballers uit balans gebracht of verbitterd, maar tegenover Kiplings twee bedriegers van triomf en ramp, blijft Beckenbauers elegante kalmte opmerkelijk. Zelfs Brian Clough voelde zich genoodzaakt over hem te zeggen: "Ik zag Franz Beckenbauer ooit een restaurant binnenkomen en hij deed het precies zoals hij voetbalde: met klasse en gezag."

Eén manier om naar de voetbalgeschiedenis te kijken, is als een voortdurende, onoplosbare strijd om autoriteit en invloed tussen spelers en coaches. Sinds de jaren 30 hebben coaches steevast de overhand gehad, maar Beckenbauer is een van de weinige voetballers die de manier waarop het spel gespeeld wordt echt heeft veranderd.

Hoewel hij nooit echt genoot van het leven in de dug-out – hij stemde ermee in om West-Duitsland, Marseille en Bayern te coachen deels omdat hij zich geroepen voelde om instellingen te helpen die hem dierbaar waren – bewees hij al snel dat hij een scherpzinnige coach is op het veld.

In 1967 won Bayern zijn eerste Europese trofee, de Europacup voor Bekerwinnaars. De Roten maakten zeker vooruitgang – toen de Bundesliga in 1963 werd opgericht, waren ze te onbelangrijk om uitgenodigd te worden – maar Beckenbauer zag dat er een stap voorwaarts nodig was. Onder hun visionaire coach Zlatko Cajkovski was Bayern iets te nonchalant. Om de Bundesliga te winnen – en een kans te maken op de Europacup – moesten ze efficiënter worden.

Dat zou niet gebeuren onder de Joegoslaaf, die de club een jaar later verliet. Tussen 1974 en 1976 werd Bayern het derde team dat driemaal op rij de Europacup won. Hoewel de drievoudige overwinning van Roten werd behaald onder leiding van Dettmar Cramer en Udo Lattek, zou je kunnen stellen dat Beckenbauer, die het spel leidde als sweeper, de ware architect was van dat gouden tijdperk.

Beckenbauer was als libero zo invloedrijk dat het Duitse voetbal tactisch nog lang in de ban van zijn legende bleef nadat hij in 1983 zijn voetbalschoenen aan de wilgen hing. Zelfs in 1996, toen Duitsland Europees kampioen werd, was hun meest invloedrijke speler vrije loper Matthias Sammer. Pas toen Rudi Völler na een rampzalig EK 2000 de leiding overnam, beging de Mannschaft uiteindelijk tactische ketterij – in Duitse termen – en liet de vrije loper links liggen.

Als jonge speler was Beckenbauer een kritische liefhebber van Giacinto Facchetti, misschien wel de beste aanvallende fullback ter wereld in de jaren zestig. Zoals Brian Glanville opmerkte in zijnVoogdIn memoriam voor het Italiaanse idool: "Toen Beckenbauer Facchetti's spectaculaire uitvallen vanaf de linksbackpositie en zijn donderende schoten met rechts zag, vroeg hij zich af waarom hij, als libero en libero, niet vanuit een centralere rol zou moeten aanvallen. Hij deed het, en zo ontstond het totaalvoetbal bij Bayern München."

Glanvilles laatste punt is controversieel. Beckenbauer heeft nooit zulke grootse beweringen over zichzelf gedaan. Toch had hij, als iemand die veel over het spel had nagedacht, zijn eigen intrigerende kijk op totaalvoetbal. Hij zei ooit: "Het had meer te maken met het verrassingselement dan met welke magische formule dan ook. De Nederlanders kwamen er zo lang mee weg omdat de tegenstanders nooit konden bedenken welke tactiek ze gebruikten. Er was helemaal geen tactiek, alleen briljante spelers met de bal."

Met andere woorden, in het steeds terugkerende debat over de invloed van coaches en spelers op de ontwikkeling van het spel, is Beckenbauer ervan overtuigd dat, ondanks wat de voetbalhipster-school uit de geschiedenis ook maar suggereert, het voetbal als geheel veel meer te danken had aan Johan Cruijff dan aan Rinus Michels.

Osvaldo Ardiles zei dat de grootste nog levende voetballer van Duitsland een leider was die voortreffelijk voetbal speelde. Beckenbauers gloriedagen zijn een bedwelmende herinnering aan een tijdperk waarin coaches niet allemaal dictatoriale micromanagers waren en spelers ook leiders konden zijn.

Niet dat zijn stijl iedereen kon overtuigen. Tijdens zijn twee periodes bij New York Cosmos was zijn spel te intellectueel voor een van de leidinggevenden, die tegen een ondergeschikte klaagde: "Zeg tegen die mof dat hij vooraan moet staan ​​– we betalen geen miljoen voor iemand die in de verdediging blijft hangen."

Tot slot bevelen wij u voetbalgerelateerde producten van ons bedrijf aan.