Οι απαρχές της γυμναστικής μπορούν να εντοπιστούν στην αρχαία Ελλάδα. Ωστόσο, ο εθνικισμός οδήγησε στην άνοδο της σύγχρονης γυμναστικής από τους Ναπολεόντειους Πολέμους έως τη σοβιετική εποχή.
Γυμνός άντρας που γυμνάζεται στην πλατεία. Στωικός σωματοφύλακας στην ορκωμοσία του Αβραάμ Λίνκολν. Μικροσκοπικοί έφηβοι που σηκώνονται από το έδαφος σε μια ιλιγγιώδη σειρά από αναπηδήσεις και άλματα. Αυτές οι εικόνες δεν είναι τυχαίες - είναι όλες μέρος της ιστορίας της γυμναστικής.
Με την άνοδο αθλητών όπως η Simone Biles και ο Kohei Uchimura, το άθλημα έχει γίνει ένα από τα πιο αγαπημένα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων. Η γυμναστική δεν περιλάμβανε πάντα τους ανώμαλους ζυγούς ή τη δοκό ισορροπίας - η πρώιμη γυμναστική περιλάμβανε ελιγμούς όπως η αναρρίχηση με σχοινί και η κούνια μπαστουνιού. Αλλά στην εξέλιξή της από την αρχαία ελληνική παράδοση στο σύγχρονο ολυμπιακό άθλημα, η γυμναστική ήταν πάντα στενά συνδεδεμένη με την εθνική υπερηφάνεια και ταυτότητα.
Οι αρχαίοι Έλληνες αθλητές συχνά εξασκούσαν τις γυμναστικές τους δεξιότητες γυμνοί. Αυτοί οι πρώτοι γυμναστές προπόνησαν το σώμα τους για πόλεμο.
Προέλευση της Γυμναστικής
Το άθλημα προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα. Στην αρχαία Ελλάδα, οι νέοι άνδρες υποβάλλονταν σε έντονη σωματική και πνευματική προπόνηση για τον πόλεμο. Η λέξη προέρχεται από την ελληνική λέξη γυμνός, που σημαίνει «γυμνός», καθώς οι νέοι άνδρες προπονούνταν γυμνοί, κάνοντας ασκήσεις, σηκώνοντας βάρη και ανταγωνιζόμενοι μεταξύ τους στο πάτωμα.
Για τους Έλληνες, η άσκηση και η μάθηση πήγαιναν χέρι-χέρι. Σύμφωνα με τον ιστορικό του αθλητισμού R. Scott Kretchmar, τα γυμναστήρια όπου εκπαιδεύονταν οι νέοι Έλληνες ήταν «κέντρα ακαδημαϊκής και ανακάλυψης» - κοινοτικά κέντρα όπου οι νέοι άνδρες εκπαιδεύονταν στις σωματικές και πνευματικές τέχνες. Ο Έλληνας φιλόσοφος του τέταρτου αιώνα π.Χ., Αριστοτέλης, έγραψε: «Η εκπαίδευση του σώματος πρέπει να προηγείται της εκπαίδευσης του νου».
Αλλά η γυμναστική, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, προήλθε από μια άλλη εστία διανοουμενισμού και έντονων συζητήσεων: την Ευρώπη του 18ου και 19ου αιώνα. Εκεί, όπως και στην αρχαία Ελλάδα, η σωματική άσκηση θεωρούνταν αναπόσπαστο μέρος της ιδιότητας του πολίτη και του πατριωτισμού. Οι δημοφιλείς γυμναστικοί σύλλογοι εκείνης της εποχής συνδύαζαν και τα τρία.
Ο Φρίντριχ Λούντβιχ Γιαν, πρώην Πρώσος στρατιώτης, απογοητεύτηκε από την ήττα της χώρας του στα χέρια του Ναπολέοντα. Εφηύρε μια μορφή γυμναστικής που ονομαζόταν Τέρνεν, η οποία πίστευε ότι θα αναζωογόνηση της χώρας του.
Ο πρώην Πρώσος στρατιώτης Φρίντριχ Λούντβιχ Γιαν – αργότερα γνωστός ως «Πατέρας της Γυμναστικής» – ασπάστηκε τη φιλοσοφία της εθνικής υπερηφάνειας και της εκπαίδευσης της εποχής του Διαφωτισμού.
Μετά την εισβολή της Γαλλίας στην Πρωσία, ο Γιαν θεώρησε την ήττα των Γερμανών ως εθνική ντροπή.
Για να εμψυχώσει τους συμπατριώτες του και να ενώσει τους νέους, στράφηκε στη φυσική κατάσταση. Ο Jahn δημιούργησε ένα σύστημα γυμναστικής που ονομάζεται «Turner» και εφηύρε νέα όργανα για τους μαθητές του, όπως το διπλό τιμόνι, τους ανώμαλους ζυγούς, τη δοκό ισορροπίας και τη στάση αλόγου.
Ο Γιαν εφηύρε ασκήσεις αντοχής, όπως το άλμα και η δοκός ισορροπίας, τις οποίες οι οπαδοί του εκτελούσαν σε Φεστιβάλ Turner σε όλη τη χώρα. Στη φωτογραφία απεικονίζονται γυναίκες από το Hannoversche Musterturnschule που εμφανίζονται στο φεστιβάλ στην Κολωνία το 1928.
Πώς ο εθνικισμός τροφοδότησε την άνοδο της γυμναστικής
Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι οπαδοί του Jahn (γνωστοί ως «Turners») αντάλλαξαν ιδέες για κινήσεις παρόμοιες με τη σύγχρονη γυμναστική σε πόλεις σε όλη τη Γερμανία. Γυμνάζονταν τις δεξιότητές τους στη δοκό ισορροπίας και στο άλογο με λαβή, σκαρφάλωναν σε σκάλες, κρίκους, άλματα εις μήκος και άλλες δραστηριότητες, ενώ παράλληλα ανέβαζαν γυμναστικές παραστάσεις μεγάλης κλίμακας.
Στο Φεστιβάλ Τέρνερ, ανταλλάσσουν ιδέες, αγωνίζονται στη γυμναστική και συζητούν πολιτικά θέματα. Με τα χρόνια, έφεραν τις ιδέες τους για τη φιλοσοφία, την εκπαίδευση και τη φυσική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες, και οι γυμναστικοί σύλλογοι τους έγιναν ζωτικά κοινοτικά κέντρα στη χώρα.
Ο Τέρνερ έγινε επίσης μια πολιτική δύναμη στην Αμερική. Πολλοί εγκατέλειψαν την πατρίδα τους επειδή αντιτάχθηκαν στη γερμανική μοναρχία και λαχταρούσαν την ελευθερία. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι Τέρνερ έγιναν ένθερμοι υποστηρικτές της κατάργησης της δουλείας και υποστηρικτές του Αβραάμ Λίνκολν.
Δύο λόχοι Τέρνερ παρείχαν προστασία στον Πρόεδρο Λίνκολν κατά την πρώτη του ορκωμοσία, και οι Τέρνερ σχημάτισαν ακόμη και τα δικά τους συντάγματα στον στρατό της Ένωσης.
Εν τω μεταξύ, μια άλλη ευρωπαϊκή αίρεση με επίκεντρο τη γυμναστική εμφανίστηκε στην Πράγα στα μέσα του 19ου αιώνα. Όπως και οι Τέρνερ, το κίνημα Sokol αποτελούνταν από εθνικιστές που πίστευαν ότι η μαζικά συντονισμένη καλλισθενική γυμναστική θα ένωνε τον τσεχικό λαό.
Το κίνημα Sokol έγινε η πιο δημοφιλής οργάνωση στην Τσεχοσλοβακία και οι ασκήσεις του περιελάμβαναν παράλληλες ράβδους, οριζόντιες ράβδους και ασκήσεις εδάφους.
Η Ρουμάνα Νάντια Κομανέτσι έγινε η πρώτη γυναίκα αθλήτρια γυμναστικής που σημείωσε άψογο 10άρι στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976. Η 14χρονη αθλήτρια απεικονίζεται να πηδάει ψηλά στο ένα πόδι κατά τη διάρκεια ενός ασκήσεων εδάφους εκείνη τη χρονιά.
Γυμναστική στους Ολυμπιακούς Αγώνες
Καθώς η δημοτικότητα των Turner και Sokol μεγάλωνε, η γυμναστική γινόταν όλο και πιο δημοφιλής. Μέχρι το 1881, το διεθνές ενδιαφέρον για τη γυμναστική αυξανόταν και γεννήθηκε η Διεθνής Ομοσπονδία Γυμναστικής.
Κατά τη διάρκεια των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων το 1896, η γυμναστική ήταν ένα από τα υποχρεωτικά αγωνίσματα για τον ιδρυτή Πιερ ντε Κουμπερτέν.
Εβδομήντα ένας άνδρες αγωνίστηκαν σε οκτώ αγωνίσματα γυμναστικής, συμπεριλαμβανομένης της αναρρίχησης με σχοινιά. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Γερμανία σάρωσε όλα τα μετάλλια, κερδίζοντας πέντε χρυσά, τρία ασημένια και δύο χάλκινα. Η Ελλάδα ακολούθησε με έξι μετάλλια, ενώ η Ελβετία κέρδισε μόνο τρία.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η γυμναστική σταδιακά έγινε άθλημα με τυποποιημένα αγωνίσματα βαθμολογίας και αγώνων. Η γυμναστική χωρίζεται σε δύο μέρη: την καλλιτεχνική γυμναστική, η οποία περιλαμβάνει άλμα, ανώμαλο δίζυγο, δοκό ισορροπίας, άλογο με λαβή, στατικούς κρίκους, δίζυγο, οριζόντιους ζυγούς και έδαφος, και τη ρυθμική γυμναστική, η οποία περιλαμβάνει όργανα όπως κρίκους, μπάλες και κορδέλες. Το 1928, οι γυναίκες αγωνίστηκαν στην Ολυμπιακή γυμναστική για πρώτη φορά.
Σήμερα, η Σιμόν Μπάιλς από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι η πιο πολυτιμημένη αθλήτρια γυμναστικής στην ιστορία. Τα εντυπωσιακά της κατορθώματα έχουν προκαλέσει δέος και εθνική υπερηφάνεια, συμπεριλαμβανομένης της απόδοσής της στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 στο Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου κέρδισε τέσσερα χρυσά και ένα χάλκινο μετάλλιο.
Σκάνδαλο.
Η γυμναστική ενθαρρύνει την εθνική ενότητα και τιμά το τέλειο σώμα. Ωστόσο, οι αθλητές έχουν πληρώσει ακριβά το τίμημα. Το άθλημα που προωθεί η γυμναστική μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε καταχρηστικές μεθόδους προπόνησης και το άθλημα έχει επικριθεί επειδή ευνοεί πολύ νεαρούς συμμετέχοντες.
Το 2016, ο γιατρός της ομάδας γυμναστικής των ΗΠΑ, Λάρι Νάσαρ, κατηγορήθηκε για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Τους μήνες που ακολούθησαν, ένα σκάνδαλο αποκάλυψε τον παρασκηνιακό κόσμο της γυμναστικής, αποκαλύπτοντας μια κουλτούρα λεκτικής, συναισθηματικής, σωματικής, σεξουαλικής κακοποίησης και υποδούλωσης.
Περισσότεροι από 150 αθλητές της αθλητικής γυμναστικής κατέθεσαν στην ακροαματική διαδικασία για την επιβολή της ποινής στον Νάσαρ, ο οποίος καταδικάστηκε σε 60 χρόνια φυλάκισης σε ομοσπονδιακή φυλακή το 2017.
Παράδοση.
Η γυμναστική δεν αποτελεί πλέον μέρος ενός ευρέος πολιτικού κινήματος υπέρ του εθνικισμού και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Αλλά η δημοτικότητά της και ο ρόλος της στην εθνική υπερηφάνεια συνεχίζονται.
Ο Ντέιβιντ Κλέι Λαρτζ, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, γράφει στο περιοδικό (Foreign Policy): «Τελικά, αυτός είναι ο σκοπός των Ολυμπιακών Αγώνων».
Γράφει: «Αυτές οι λεγόμενες «κοσμοπολίτικες» γιορτές πετυχαίνουν ακριβώς επειδή εκφράζουν αυτό που προσπαθούν να ξεπεράσουν: τα πιο βασικά φυλετικά ένστικτα του κόσμου».
Εκδότης:
Ώρα δημοσίευσης: 28 Μαρτίου 2025
